Historia bazyliki

Matka Boska z Dzieciątkiem z ołowiu

W pobliżu przedsionka, na północnej ścianie nawy wmurowano wykonaną z ołowiu płaskorzeźbę, przedstawiającą stojącą w arkadzie Matkę Boską z Dzieciątkiem. 6 grudnia 1646 roku górnik Hilary Mala wykopał w okolicach Kielc wielką bryłę rudy ołowiu, tzw. galeny i ofiarował ją Kościołowi; z bryły tej wykonano znakomitą, pełnoplastyczną figurę św. Barbary (obecnie w kościele na Karczówce; tę ufundował zapewne biskup krakowski Piotr Gembicki) oraz dwie inne, znacznie skromniejsze już płaskorzeźby o dość uproszczonej formie, przedstawiające Św. Antoniego (dziś w kościele w Borkowicach) oraz właśnie Matkę Boską z Dzieciątkiem; niewykluczone, iż płaskorzeźby te ufundował Stanisław Czechowski (zm. po 1652), notowany od ok. 1630 roku starosta kielecki, czuwający m.in. nad budową pałacu biskupiego.

 

Ołtarz Św. Jana Kantego

Obecny ołtarz nie jest pierwszym retabulum noszącym to wezwanie - wiemy, że ołtarz taki istniał już w roku 1759, ufundowany przez kanonika krakowskiego i kieleckiego, doktora teologii oraz prawa Marcina Węgrzynowicza. Dzisiejszy, późnorokokowy ołtarz wystawiono po roku 1775 staraniem kanonika kieleckiego Jana Gwalberta Muszyńskiego i pozłocono dopiero w roku 1788 z funduszy wikarego Antoniego Jaśkiewicza; w centrum ołtarza umieszczono obraz przedstawiający cud, jakiego dokonał św. Jan Kanty, łącząc dla sieroty rozbity dzban, a wodę zamieniając w mleko, by dziecka nie zostało zbite przez macochę (Jan z Kęt, 1390-1473; absolwent, doktor i wykładowca Akademii Krakowskiej - dziś Uniwersytetu Jagiellońskiego, słynący wiedzą i czynami miłosierdzia); na zasuwie obraz św. Jana Nepomucena (ok. 1350-1393; czeski kanonik występujący przeciw nadużyciom władzy świeckiej, uwięziony i skazany przez króla Wacława).

Ilustrujący cud z rozbitym dzbankiem obraz wyraźnie nawiązuje do płócien o tej samej tematyce, będących dziełem Tadeusza Kuntzego (1733-1793), bez wątpienia największej indywidualności artystycznej w polskim malarstwie XVIII wieku; do dziś znane jest ok. 20 wersji Cudu św. Jana wykonanych przez samego artystę lub jego naśladowców; obraz kielecki to kopia powstałego ok. 1767 roku płótna znajdującego się w kaplicy Św. Jana Kantego z kościoła Św. Floriana w Krakowie.

 

Tryptyk z Łagiewnik

W 1953 roku umieszczono w nawie północnej pierwotnie przechowywany w Balicach koło Buska i Łagiewnikach koło Chmielnika późnośredniowieczny tryptyk, ofiarowany katedrze przez rodzinę Antoniego Tańskiego. Wykonany ok. 1500 roku w jednym z krakowskich warsztatów malarskich, tryptyk ten przedstawia w części środkowej scenę Koronacji Matki Boskiej z charakterystycznym motywem Boga Ojca oraz Syna Bożego o identycznej postaci (motyw ten miał stanowić potwierdzenie dogmatu o identycznej naturze wszystkich osób Trójcy Świętej), usytuowanych po obu stronach klęczącej Marii. Na skrzydłach ołtarza umieszczono wizerunki patronów Polski: św. Wojciecha (ok. 956-997; biskup Pragi; w czasie walk o władzę w Czechachzmuszony do wyjazdu do Polski, skąd udał się do krainy Prusów, by ich nawrócić na wiarę chrześcijańska i tam zginął śmiercią męczeński oraz św. Stanisława ze Szczepanowa (ok. 1030-1079; biskup krakowski przejawiający wielka troskę o ubogich i samotnych, zabity na rozkaz króla Bolesława Śmiałego w wyniku konfliktu pomiędzy władcą a biskupem o zasady sprawowania władzy w państwie), na odwrocie skrzydeł znalazły się natomiast sceny pasyjne, tzn. ilustrujące wydarzenia z Męki Pańskiej ­Niesienie krzyża, Ukrzyżowanie, Biczowanie i Cierniem koronowanie.

 

Kaplica Ukrzyżowania - ołtarz, polichromia

Pierwotny, odnotowany już w 1599 roku ołtarz p.w. św. Krzyża ustawiony był w nawie południowej, a nie północnej - na to obecne miejsce przeniesiono go dopiero w XVIII stuleciu Z początkiem XVII wieku ołtarz odnowiono, a biskup krakowski Piotr Tylicki (1607­-1616) ufundował nowy obraz - względnie rzeźbę - przedstawiający Ukrzyżowanego Chrystusa - niewykluczone, że tę samą, która wisi dziś w południowej nawie kościoła, nad nagrobkiem Elżbiety Zebrzydowskiej. Obecny ołtarz - prawdopodobnie zaprojektowany przez Kacpra Bażankę i wzniesiony w warsztacie Antoniego Frąckiewicza, ufundował przed rokiem 1730 ­podobnie, jak i ołtarz Różańcowy - biskup krakowski Konstanty Felicjan Szaniawski. W centrum ołtarza umieszczono figurę Ukrzyżowanego Jezusa - początkowo na tle z czerwonego aksamitu, zastąpionym w latach 1760-1791 przez obecną, srebrną blachę z widokiem Jerozolimy. Po bokach ołtarza stoją na osobnych postumentach figury świętych: z lewej św. Weroniki - według tradycji kobiety z Jerozolimy, która podała idącemu na Golgotę Chrystusowi chustę do otarcia twarzy; na chuście tej odbiła się twarz Jezusa, a imię Weronika pochodzi właśnie od owego odbicia - Vera icon, czyli prawdziwy wizerunek, kobieta zaś miała mieć naprawdę na imię Serafia. Z prawej strony św. Longin - również znany jedynie z tradycji rzymski żołnierz, który przebił włócznią bok wiszącemu na krzyżu Jezusowi, a następnie miał nawrócić się na chrześcijaństwo. Na ołtarzu umieszczono także cyborium, w którym przechowywano Najświętszy Sakrament, w 1778 wymienione na nowe. Największe zmiany w otoczeniu ołtarza zaszły w latach 1894-1895, kiedy to z funduszy kapituły oraz biskupa kieleckiego Tomasza Kulińskiego urządzono według projektu architekta Franciszka Kowalskiego kaplicę Najświętszego Sakramentu, obejmującą dawny przedsionek północny oraz kapitularz; ściany tej kaplicy ozdobiła polichromia z wizerunkami aniołów oraz sceną Powrotu syna marnotrawnego, będąca dziełem malarza S. Nowakowskiego. Obecne tabernakulum wykonano w Warszawie 1892 roku z fundacji biskupa kieleckiego Tomasza Kulińskiego.

Bóg jest bliżej nas niż my siebie samych.

św. Augustyn

Bazylika katedralna

Poznaj obecne i historyczne fakty

Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej

Blisko 500 lat tradycji

Historia obrazu

Patronka Miasta

Kult Matki Bożej

Prośby i podziękowania


Używamy plików cookies Ta witryna korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności i plików Cookies .
Korzystanie z niniejszej witryny internetowej bez zmiany ustawień jest równoznaczne ze zgodą użytkownika na stosowanie plików Cookies. Zrozumiałem i akceptuję.
167 0.12887501716614